Najmlađa država na svetu Južni Sudan plasirala se na svoje prvo Svetsko prvenstvo od sticanja nezavisnosti pre 12 godina, pristupanja Fibi pre 10 i prve zvanične međunarodne utakmice pre šest godina.
Južni Sudan, najmlađa država na svetu koja je nezavisnost stekla 2011. godine, pretrpela je mnogo toga.
Kao da siromašnoj državi nije bio dovoljan jedan građanski rat, pa ih je vođeno nekoliko koji su dodatno razorili i osiromašili već siromašnu zemlju, jer i dan-danas ima ozbiljne probleme s korupcijom, kao i s bandama koje je teško pratiti i uhvatiti.
Ipak, pred mladim generacijama ove države po svemu sudeći vedriji su dani, sport je sve više u centru pažnje i u zabačenijim regijama zemlje, te mladi umesto problematičnog života na ulici sve više biraju zdraviji među obručima, sve više stanovnika se opismenjuje.
U središtu pažnje javnosti u ovom delu sveta je visoki narod Dinka, koji je iznedrio nekoliko poznatih košarkaša predvođenih Luolom Dengom i Manuteom Bolom.
Njihov uspeh otvorio je vrata novim talentima u emlji, a doprineo je i popularizaciji i razvoju košarke. Najbolja potvrda je uzastopni plasman na dva velika takmičenja, na Afričko prvenstvo 2021. i Mundobasket ove godine.
Staza trnja ka nezavisnosti
Pre evropske kolonizacije Afrike na području današnjeg Južnog Sudana nisu postojale države.
Region su naseljavale manje ili veće etničke, plemenske zajednice koje su međusobno koegzistirale.
Prvu stranu invaziju na ovo područje izvršile su 1820-21. godine turske trupe egipatskog paše Muhameda Alija. Tokom čestih upada, Turci i Egipćani su brojno stanovništvo sa ovih prostora odveli u ropstvo ili potisnuli na jug današnje države.
Početkom 20. veka teritorije Sudana okupirala je Velika Britanija i stvorila Anglo-egipatski Sudan. On je postojao sve do 1956. godine i konačne nezavisnosti zemlje.
Područje Južnog Sudana bilo je marginalizovano još tokom kolonijalnog perioda, a posle sticanja samostalnosti, vlast u Sudanu preuzima elita sa severa koja je uprkos nezavisnosti odluke donosila pod pokroviteljstvom Ujedinjenog Kraljevstva.
S obzirom na to da su ostali bez političke i ekonomske moći, stanovnici Južnog Sudana 1955. godine podigli pobunu koja je prerasla u 17 godina dug građanski rat, čiji je epilog bio formiranje autonomnog regiona na jugu Sudana 1972. godine.
Mir u zemlji nije dugo trajao, usled nezadovoljstva stepenom samouprave, izbio je novi građanski rat od 1983. do 2005. godine, koji se završen mirovnim dogovorom prema kom je Južni Sudan dobio samoupravu i pravo da na referendumu 2011. godine odluči da li želi punu nezavisnost.
U međusobnim sukobima zaraćenih strana tokom 50 godina stradalo je oko tri miliona ljudi.
Referendum o nezavisnosti sproveden je u januaru 2011. godine s ciljem da se donese odluka o daljoj sudbini autonomnog regiona Južni Sudan.
Konačni rezultati objavljeni su 7. februara i prema njima se skoro 99 procenata glasača opredelilo za otcepljenje.
Samostalnost su zvanično proglasili 9. jula iste godine, kada je donesena i Rezolucija Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija kojom je ova država postala punopravni i 193. član OUN-a.
Građanski rat u Južnom Sudanu traje i danas. Svakodnevno se dolazi do okršaja između različitih naroda, ali i između pobunjenika i aktuelne vlasti.
Narod Dinka, rođeni košarkaši, lovci i krotitelji lavova
Dinka je sa oko 3,5 miliona većinski narod u državi, žive pretežno u močvarama u blizini korita Belog Nila.
Njihova glavna fizička karakteristika je natprosečna visina. Ovaj narod smatra se najvišim na svetu, pa se za njih može reći da su „košarkaška nacija“. Prema poslednjim istraživanjima, prosečna visina prelazi 184 centimetra, ali ju je izrazito teško precizno izmeriti zbog izolovanosti i konstantnog kretanja pomenutih skupina, odnosno klastera.
Dinke većinom i dalje žive isto kao i pre hiljadu godina, polunomadskim načinom života i gajenjem stoke seleći se u potrazi za pašnjacima.
Žive u nezavisnim grupama koje broje između 1.000 i 30.000 ljudi. Ove grupe su na regionalnom, kulturnom i jezičkom nivou organizovane u klastere (skup velikog broja sličnih grupa) od kojih su najpoznatiji Agar, Alijab, Bor, Rek, Tvik i Malual.
U ovim grupama rad je podeljen prema polu i godinama, pa tako: dečaci i devojčice obično muzu stoku, žene se bave pripremanjem obroka, dok muškarci love, obrađuju zemlju i čuvaju stoku od predatora.
Televizijske ekipe koje snimaju u Južnom Sudanu često imaju priliku da čuju neverovatne priče o ubistvima lavova, divljih pasa i hijena u odbrani stoke.
Takva storija ispričana je i o Manuteu Bolu, prvoj košarkaškoj senzaciji iz ove zemlje. Div koji je bio visok 230 centimetara imao je zavidnu NBA karijeru, i jedini je košarkaš koji je zabeležio više blokada nego poena u najjačoj košarkaškoj ligi na svetu.
.jpg "Bol Bol, košarkaš Orlando medžika")
Brojni saigrači iz njegove duge karijere govorili su da im je dobroćudni Dinka div kazivao priču u kojoj je čuvajući stoku kao mlad dečko morao da ubije lava kopljem.
NBA košarkaši najvišeg naroda na svetu
Nije poznato kada je pomenuti Manute počeo da igra košarku, jer je njegov izvod iz matične knjige rođenih, kako kaže, izgubljen u afričkoj divljini.
Na košarkaški teren u grad prvi put ga je doveo njegov rođak koji je tamo živeo, a Manute je pokušavši da zakuca skočio visoko i tako polomio zub. Taj trenutak bio je prelomni jer je upravo tada odlučio da igra košarku.
.jpg "Luol Deng, čelnik Košarkaškog saveza Južnog Sudana i bivši NBA košarkaš")
Osim Manutea, njegov sin Bol Bol takođe je košarakaš i trenutno nastupa za Orlando medžik, a uspešnu karijeru imali su i Luol Deng, Ton Mejker, Deng Adel i Venjen Gabrijel.
Luol Deng bio je uvršten u najbolji tim novajlija, dva puta je bio član Ol-star utakmice, ali i u drugi po kvalitetu defanzivni tim lige.
Ton Mejker izabran je kao 10. pik na draftu 2016. godine, a tokom karijere branio je boje Klivlenda, Milvokija i Detroita.
Ono što je zanimljivo za njega kao i za Manutea Bola je činjenica da nijedan nije znao kada je rođen, pa se spekuliše da su obojica u NBA ligi igrali kada su imali više od 40 godina.
Liga Južnog Sudana, bitno je da se igra košarka
Kao i svaka država u ovom delu kontinenta koja je bila kolonizovana, razrušena građanskim ratovima i stalnim sukobima, oslanja se najviše na poljoprivredu pa zato ekonomija zemlje nije dovoljno jaka da pokrije sportske potrebe. Južni Sudan oskudeva u sportskoj infrastrukturi.
Mali je broj hala u kojima nastupa reprezentacija Južnog Sudana, zapravo poznate su samo dve, jedna je u glavnom gradu Džubi, a druga u gradu Malakalu.
Zbog nedostatka sportskih objekata, košarkaška liga igra se na otvorenim, betonskim terenima i to u kasnim večernjim satima zbog velike vrućine.
Neprikosnoveni šampion lige je ekipa Kobra sports. Ipak, većina košarkaša dolazi iz NBL lige Australije. Veliki broj košarkaških skauta „aktiviraju“ košarkaše koje vide na utakmicama domaće lige i odvode ih na probu u Australiju.
Deset godina u Fibi, šest godina od prve međunarodne utakmice i Svetsko prvenstvo
Južni Sudan je član Fibe postao početkom 2013, da bi u julu iste godine u glavnom gradu Džubi igrali i prvi nezvaničan meč protiv šampiona košarkaške lige Ugande, kluba Moć, koji je ova reprezentacija izgubila sa 86:84.
Prvi zvaničan takmičarski meč, reprezentacija je odigrala 2017. godine, kada su u kvalifikacijama za Afrobasket izgubili od Egipta sa 87:76, pa je Južni Sudan propustio ovo takmičenje.
Već 2021. godine „Svetle zvezde“, kako ih zovu, odlaze na svoj prvi kontinentalni šampionat. Predsednik kluba, a u isto vreme i trener postaje već pominjani Luol Deng, koji je svojevremeno bio reprezentativac Velike Britanije, da bi nedugo potom mesto selektora preuzeo Rojal Ajvi.
Na Afrobasketu su uspeli da stignu do četvrtfinala, u kom su poraženi od, ispostaviće se, novog šampiona kontinenta, ekipe Tunisa.
Prvi put u svojoj istoriji Južni Sudan se kvalifikovao i na Svetsko prenstvo, koje će ove godine biti održano u Japanu, Indoneziji i na Filipinima.
„Svetle zvezde“ su u kvalifikacijama upisale 10 pobeda i tek jedan poraz i to u prvom kolu druge runde u kojoj su od njih bili bolji Senegalci – 69:66. U grupi drugog prozora završili su na prvoj poziciji ispred Egipta, Senegala, Tunisa i Kameruna.
Najubedljiviju pobedu ostvarili su protiv DR Konga sa 101:58 u hali „Sale Mzali“ u Tunisu, gde obično i igraju domaće utakmice zbog loše infrastrukture i klimatizacije u Džubi i Malakalu.
Južni Sudan je od poslednjih 20 mečeva u svim takmičenjima izgubio samo četiri, čime se stiče utisak da ova reprezentacija na čvrstim nogama stoji na svom kontinentu.